Świat najlepszy z możliwych?

Nie ma łatwej odpowiedzi na pytanie o przyczynę zła. Dla tych, którzy wierzą w dobrego i wszechmocnego Boga, znalezienie tej odpowiedzi jest szczególnie trudne. Świat powołany do istnienia przez Stwórcę naznaczony jest bowiem piętnem cierpienia, które stawia pod znakiem zapytania prawdę o Jego dobroci i Jego wszechmocy. Czy jednak Bóg rzeczywiście mógł stworzyć świat bardziej doskonały niż ten, który stworzył? Świat, w którym w ogóle nie byłoby zła? Wiele wskazuje na to, że nie. Ale wcale nie jest oczywiste to, iż uzasadniony jest optymizm Leibniza, który dowodzi, że żyjemy w najlepszym z możliwych światów, i że bez obecnego w nim zła nie byłby to już świat najlepszy.

Jeśli Bóg istnieje, i jeśli – jak na Boga przystało – jest dobry i wszechmocny, to zło obecne w stworzonym przezeń świecie staje się zagadką, która bezwzględnie domaga się wyjaśnienia. Czy dobry i zarazem wszechmocny Bóg w ogóle może pozwalać na zło? A jeśli pozwala, to czy na pewno jest dobry, i czy na pewno jest wszechmocny? Może chce zapobiec złu, ale nie potrafi tego zrobić? Albo potrafi, ale nie chce? Jeśli zaś chce i potrafi, to dlaczego złu nie zapobiegnie? A jeśli nie chce i nie potrafi, to czy warto uważać Go za Boga, skoro niejako z definicji Bóg powinien być dobry i wszechmocny? Długi katalog tych i tym podobnych pytań pojawił się już w starożytności, a później – w czasach Ojców Kościoła, w średniowieczu i w kolejnych okresach epoki nowożytnej– wielu teologów i filozofów dokładało do tej listy kolejne pytania, które miały za zadanie ukazać całą złożoność problemu zamkniętego w dwóch łacińskich słowach unde malum?

Tadeusz Pabjan - ksiądz katolicki, wykładowca filozofii przyrody i filozofii nauki na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Nakładem CCPress ukazały się jego książki: Eksperymentalna metafizyka (2011), Niedomknięty bilans wszechświata (2014), Anatomia konfliktu. Między nowym ateizmem a teologią nauki (2016) oraz - wspólnie z ks. prof. Michałem Hellerem - Stworzenie i początek wszechświata (2013) i Elementy filozofii przyrody (2014).