W kręgu polityki

"W kręgu polityki" to zapis długoletnich doświadczeń autora, wyniesionych ze zdarzeń politycznych, w których aktywnie uczestniczył. Otwiera książkę opis wypadków z lat 1956–1958 na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dla Mariana Stępnia Październik 1956 był przeżyciem, które wywarło decydujący wpływ na dalszą aktywność polityczną jego pokolenia: na styl, w jakim reagowało na wydarzenia roku 1968, a także na refleksję i poczucie odpowiedzialności towarzyszące utworzeniu w połowie lat 70. Stowarzyszenia Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica”. Opis skomplikowanych dziejów Stowarzyszenia dopełnia autor odnoszącymi się do niego fragmentami prowadzonego przez siebie dziennika. Wiele uwagi poświęca ukazującemu się pod egidą „Kuźnicy” periodykowi „Zdanie”; obraz towarzyszących temu miesięcznikowi decyzji redakcyjnych i politycznych przynosi rozdział Za kulisami „Zdania”.

W książce zarysowuje się wyrazista konsekwencja między przedstawioną w pierwszych rozdziałach postawą autora, a późniejszą jego decyzją o podjęciu obowiązków sekretarza Komitetu Centralnego PZPR do spraw kultury. Nastąpiło to w czasie, gdy reformatorski nurt w partii skutecznie wypracowywał program przechodzenia od ustroju autorytarnego do demokracji parlamentarnej; o tym m.in. w rozdziale Wspomnienia sekretarza KC. Z tą funkcją łączy się rzeczowy, nieunikający ukazania błędnych meandrów polityki kulturalnej, ale oddający też sprawiedliwość twórcom i działaczom kultury tego czasu, tekst Kultura w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.

Z pewnością mogą zainteresować czytelników prowadzone przez lata Potyczki z cenzurą, a także zapis telewizyjnych Rozmyślań autora, skupionych na sprawach kultury polskiej na obczyźnie, ale ujawniających też motywację postawy przyjętej po wprowadzeniu stanu wojennego oraz pierwsze rozczarowania po 1990 roku.

Zamyka tę mądrą książkę rozmowa, jaką z jej autorem przeprowadzili – w styczniu 2016 roku – redaktorzy bliskiego mu „Zdania”.